رخداد شمال : سمیه اسماعیل‌زاده – زمستان است؛ دود از دودکش خانه‌های روستایی به هوابر می‌خیزند و در آسمان سربی‌رنگ محو می‌شوند و از درختان جنگل هزاران ساله، خاطره‌ای جز خاکستر بر جای نمی‌ماند، خاکستری که ققنوسی از آن پر نمی‌گشاید.

شاید برای قرن‌های متمادی، مردم مجاور جنگل‌ها از چوب درختان برای تهیه آتش و گرما بهره می‌بردند اما اکنون، سوزاندن درختان در روزگاری که می‌توان از منابعی دیگر روشنی و گرما گرفت، تباه ساختن نعمت‌هاست.

با درنظرگرفتن این امر که ایران دارای رتبه اول ذخایر گازی جهان است؛ گاز می‌تواند منبع سوختی ارزان‌قیمت و باصرفه به‌نسبت بهای سوزاندن جنگل هزاران ساله باشد، سوختی که علاوه بر پایداری جنگل‌ها، آسایش مردمان روستایی را نیز به دنبال خواهد داشت.

باوجوداین، گازرسانی در بسیاری از روستاهای شمالی کشور همچون روستاهای سوادکوه بسیار دیرهنگام آغازشده؛ از سال گذشته، تمام‌مسیرهای که به روستاهای منطقه کسلیان سوادکوه می‌رسد، پر از کنده‌کاری‌شده است و کناره‌های جاده خاک‌برداری ولوله‌های انتقال گاز جای‌گذاری شده‌اند و مردم در انتظارند که تا چه زمانی مشعل این روستاها روشن خواهد شد.

سالانه سطح بالایی از هیزم جنگلی مورد مصرف خانگی روستائیان شهرستان قرار می‌گیرد

یدالله داوودی، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سوادکوه در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه سالانه سطح بالایی از هیزم جنگلی مورد مصرف خانگی روستائیان شهرستان قرار می‌گیرد، افزود: مجاورت روستاها با جنگل، فاصله جایگاه‌های نفت با روستاها، رایگان بودن هیزم برای مصارف خانگی روستائیان، عمدتاً موجب می‌شده که روستائیان به‌جای نفت از هیزم برای مصارف خانگی خود استفاده کنند.

وی در رابطه با روند استفاده از چوب درختان به‌عنوان هیزم برای مصارف خانگی روستائیان گفت: تاکنون روستائیان به اداره منابع طبیعی شهرستان مراجعه و با نظارت جنگلبانی بخشی از سوخت مصرفی خانگی خود را از هیزم درختان افتاده جنگلی تأمین می‌کردند که گاهی نیز دیده‌شده که این افراد به‌جای مصرف خانگی آن‌ها را در بازار به فروش رسانده‌اند.

وی افزود: علاوه بر موارد هماهنگ برای مصرف خانگی هیزم، به خاطر گستردگی عرصه‌های جنگلی و محاط بودن روستاها در دل جنگل‌ها، افرادی بدون هماهنگی با اداره هیزم مصرفی خود را از جنگل تأمین می‌کرده‌اند.

داوودی در رابطه با مزیت گازرسانی به روستاهای سوادکوه گفت: تأمین سوخت مصرفی روستائیان از طریق گاز موجب کاهش خسارت به عرصه‌های جنگلی و افزایش سودمندی مدیریت پایدار جنگل خواهد شد و امیدواریم با گازرسانی به روستاهای شهرستان دیگر شاهد مصرف خانگی هیزم در سال‌های آتی نباشیم.

داوودی با اشاره به اینکه حتی ورود به عرصه‌های جنگلی نیز موجب تخریب گونه‌ها به‌ویژه جوانه‌های نورسته خواهد شد، ابراز امیدواری کرد که با گازرسانی و کاهش میزان ورود به عرصه‌ها سلامت عرصه‌های جنگلی نیز بهتر تأمین شود.

محمد اسماعیل ابراهیم‌زاده، مدیرعامل شرکت گاز مازندران، در رابطه با گازرسانی به روستاها گفت: یکی از آیتم‌های موردتوجه ما برای انجام گازرسانی به مناطق روستایی مجاور جنگل‌ها حتی با تعداد خانوارهای کم، حفظ عرصه‌های جنگلی و محیط‌زیست بوده است، چراکه از یک‌سو گازرسانی موجب کاهش مصرف هیزم به‌عنوان سوخت خواهد شد و از سوی دیگر، گاز به‌نسبت دیگر سوخت‌های فسیلی پاک‌تر است.

اگر گاز به در خانه‌های مردم روستایی برود، قطعاً دیگر از درختان به‌عنوان سوخت استفاده نخواهد کرد

وی بابیان اینکه روستائیان مجاور مناطق جنگلی تاکنون به‌ناچار از هیزم درختان به‌عنوان سوخت مصرفی خود استفاده می‌کردند، افزود: اگر گاز به در خانه‌های مردم روستایی برود، قطعاً دیگر از درختان به‌عنوان سوخت استفاده نخواهد کرد و این کار آسایش بیشتری را نیز برایشان به همراه خواهد داشت.

وی همچنین گفت: در انجام پروژه گازرسانی به روستاهای جنگلی با انجام کار کارشناسی سعی شده است که کمترین خسارت ممکن به عرصه‌ها وارد شود.

کیان الهی، بخشدار زیرآب، در رابطه با گازرسانی به روستاهای منطقه کسلیان سوادکوه گفت: با انجام این کار علاوه بر راحتی بیشتر مردم روستاها، عرصه‌های زیست‌محیطی و جنگلی نیز حفظ خواهند شد؛ چراکه از یک‌سو، گاز به‌عنوان یک سوخت پاک معرفی‌شده و از دیگر سوی، با تغییر سوخت مصرفی مردم به گاز تقاضا برای هیزم کاهش خواهد یافت که در درازمدت این امر هم به نفع مردم و هم کشور خواهد بود.

وی در رابطه با اقدامات انجام‌شده برای کاهش خسارت به عرصه‌های منابع طبیعی در طی جای‌گذاری لوله‌های انتقال گاز برای روستاهای شهرستان گفت: در بیشتر موارد سعی شده که از حاشیه جاده‌ها برای انتقال لوله گاز استفاده شود و تنها هنگامی از مسیر دیگری استفاده‌شده که این امکان واقعاً وجود نداشته است.

وی در ادامه افزود: اگر درجایی خسارتی واردشده، نهال‌کاری و پرداخت خسارت توسط پیمانکاران صورت خواهد پذیرفت، اما در درازمدت هزینه این میزان خسارت به‌نسبت مزایای آن بسیار کم خواهد بود.

در طی چند دههٔ گذشته، در کنار دیگر موارد مصرف بی‌رویه جنگل‌ها، یکی از چالش‌های پیشِ روی جنگل‌های هیرکانی، همزمانی افزایش جمعیت و عدم‌تغییر سوخت مصرفی مناطق روستایی مجاور جنگل‌ها بوده، در مواردی هم که جایگزینی با سوخت نفت صورت گرفته، عموماً به دلیل دور بودن جایگاه‌های سوخت از مناطق روستایی و تحمیل هزینهٔ حمل‌ونقل آن، موجب کاهش رغبت روستائیان به استفاده تام از آن شده که برآیند همه این‌ها موجب افزایش درخواست هیزم برای سوخت مصرفی از جنگلی شده که خود با کاهش چشم‌گیر مساحت مواجه بوده است.

با توجه به این امر، با گازرسانی به روستاهای جنگلی و تغییر سوخت مصرفی مردم به گاز، دسترسی‌پذیری آسان آن و افزایش آسایش می‌تواند درنهایت موجب کاهش تقاضای هیزم درختان جنگلی و برطرف شدن یکی از علل تهدید جنگل‌ها باشد.

با گازرسانی به روستاهای جنگلی، بی‌گمان صدای ضربهٔ تبرها بر قامت درختان کمتر خواهد شد اما این پایان ماجرای نجات جنگل‌ها نخواهد بود؛ چراکه هنوز صدای نالهٔ دردمند جنگل هیرکانی به خاطر هجمهٔ بی‌رحمانهٔ انبوه اره‌های زنجیری به گوش می‌رسد.