به گزارش رخداد شمال ؛ مرکز بین المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران یک شرکت سهامی خاص است که  دارای  تقریبا ۴۷۶ سهامدار است. این شرکت با هدف ایجاد یک مرکز بین المللی تجارت ایجاد شده است.

مدل تاسیس این شرکت از نوع خوشه های صنعتی است. کارگاه های کوچک، پتانسیل ها، تهدیدها و فرصت های یکسانی دارند. این کارگاه ها به تنهایی اثرگذار نیستند اما با در کنار هم قرار گرفتن و هم افزایی و وحدت پتانسیل عظیمی را به وجود می آورد که در بازار بسیار نقش آفرین است.نمونه ای از این کارگاه ها، کارگاه های تولید کفش در  شهر میلان ایتالیا هستند که امروز ۱۰ درصد از بازار کفش دنیا رادر اختیار گرفته اند.

مرکز بین المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران برای ساماندهی بازار برنج کشور، ابتدا در قالب یک شرکت سهامی خاص ایجاد شد. این گروه  اهداف زیادی را در دستور کاری خود دارند که  از جمله  آنها برندسازی، صادرات ، تنظیمات بازار، ایجاد سالن معاملات برای تعیین قیمت بازار است .اما هدف بزرگتر این شرکت حمایت از کشاورزان  با تعیین قیمت واقعی برنج است.در همین ارتباط قرار است در آینده این شرکت به عنوان سهامی عام خواهد شده و کشاورزان و افراد دیگر نیز به عنوان سهامدار باشند.

برای اطلاع از روند کاری این مجموعه بزرگ و آگاهی از تلاش های شرکت برای هویت بخشی به برنج مازندران پای صحبت های یزدان پناه رئیس مرکز بین المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران نشستیم.او هم صریح و شفاف پاسخگوی پرسش های ما بود. ماحصل این گفت و گو را در ذیل می خوانید.

اهداف شرکت:

حدود ۷۰۰ هزار تن برنج مازندران در منطقه بابل، آمل، محمودآباد و نور تولید می شود که بر اساس طرح حاضر در فاز اول پیش بینی شده است که حدود ۳۵۰ هزار تن از برنج تولیدی منطقه از طریق مرکز بین المللی تجارت برنج ایران توزیع گردد و اولین و مهمترین هدف این مرکز ایجاد یک برند معتبر در سطح کشور و تالش برای بازاریابی خارجی و صدور برنج مرغوب به بازارهای هدف خارجی می باشد .

علت ایجاد شرکت:

عنایت به مصوبات هیأت دولت به منظور تحقیق و گسترش تولید و کنترل توزیع صحیح و اطالع دقیق از وضعیت بازار کشور، تجار برنج را ترغیب نمود که شرکتی تحت عنوان توسعه تجارت برنج مازندران تأسیس نماید که با ایجاد مرکز بین المللی تجارت و صادرات برنج بتوان اهداف مصوبات هیأت دولت را اجرا نمود .

ضرورت رسیدن به خودکفایی:

با توجه به آنکه برنج بعنوان یکی از تولیدات استراتژِیک زراعی جهان به شمار می آید  و تولیدات  سالانه  آن به  ۴۹۴ میلیون تن می رسد ،اما تنهاحدود ۶ درصد آن در چرخه صادرات و واردات قرار می گیرد  و پیش بینی می شود که  از سال ۲۰۲۵ به بعد این  درصد اندک هم برای گردش صادرات وجود نداشته باشد و کلیه تولید کنندگان  عمده برنج ،خود مصرف کننده آن  باشند. از این نظر  رسیدن به خود کفایی و یا خود اتکایی در امر تولید برنج از اولویت خاصی باید بر خودار باشد .

ضـرورت و اهمیـت اجـرای پـروژه:

۳۵ درصد سطح زیر کشت و ۴۵ درصد کل برنج کشور در مازندران تولید می شود که از این نظر مقام اول کشور را داریم. در استان مازندران شهرستان آمل و بابل از مراکز عمده کشت برنج و باب طبع تجارت برنج می باشد. در مازندران بخصوص در آمل هیچ محصولی قادر به رقابت با برنج نیست.در حقیقت اقتصاد این شهر با تولید و توزیع و تجارت برنج عجین شده است، بطوریکه سالانه حدود ۳۰۰ هزار تن حدود یک ششم  کل تولید کشور از این شهر به تهران و سایر شهرهای بزرگ و کوچک ایران صادر می شود.احداث چنین مرکزی در شهرستان آمل میتواند علاوه بر ساماندهی وضعیت بازار برنج و مدرنیزه نمودن تجارت برنج ، اشتغال زایی هم ایجاد نماید.

سیاستـهای تـجارت بـرنـج:

در راستای منویات مقام معظم رهبری مبنی بر اقتصاد مقاومتی و امنیت غذایی در کشور و از آنجایی که برنج بعد از گندم دومین محصول استراتژیک است و در تعاملات اقتصادی و سیاسی در سطح بین المللی تأثیر به سزایی دارد لذا خوداتکایی ویا خودکفایی در امر تولید برنج از اهمیت والایی برخوردار است و یکی از حلقه های گم شده در تولید برنج بخش بازرگانی و تجارت به ویژه تجارت بین الملل است که تولید را پایدار و  کشاورزان را از آسیب های ناشی از نوسانات قیمت محافظت می کند. ورود به بازارهای جهانی و همچنین شناخت استراتژیهای ورود به این بازارها ، اطلاع از فرصت های موجود در این زمینه و مؤلفه های تاثیرگذار بر نحوه ورود به بازارهای بین المللی می تواند گامی موثر و مفید در خود کفایی تولید برنج باشد. در شرایط فعلی اقتصاد جهانی‌، که سیاست های باز تجاری و رفع موانع تجاری بین کشورها موجب کمرنگ شدن ابزارهای حمایت گرا از صنایع شده است ، شرکت های مختلف صرفنظر از اندازه و نوع صنعت دریافته‌اندکه مشارکت نکردن در بازارهای جهانی نمی تواند یک انتخاب صحیح برای طولانی مدت باشد . کما اینکه شرکت‌ها با محدود کردن فعالیتها به مرزهای کشور خود و کاهش قدرت رقابت، در مقابل رقبای خارجی نیز مجالی برای ادامه فعالیت‌های اقتصادی نخواهند یافت.‌ لذا مرکز بین‌المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران  می تواند با بررسی و تحلیل بازارهای بین المللی نقش مهمی در صادرات برنج کیفی ایرانی و توسعه کشت و تولید برنج در ایران  داشته باشد.

امکانات پیش بینی شده:

این مجموعه شامل ۲بخش سهامداری و مالکیت است . مالکیت واحدهایی که به سهامداران واگذار کردیم.اماساختمان هایی که در فاز ۲ می سازیم ،مثل دفاتر اداری وتجاری است. اگر کارخانه بسته بندی و تولیدی در شهری دیگر واقع شده باشد ونیاز به دفتر اداری در این مکان داشته باشد ما این قبیل نیاز ها را پیش بینی کرده ایم.. همچنین یک سهامدار می تواند به عنوان واحد تجاری اینجا را به شخص دیگری بدهد.

کشاورزان در حوزه سهامداری می توانند وارد شوند، سهامداری مثل شرکت های خریداری شده توسط بورس است. شخصی که سهام را خریداری کرده باشد، نسبت به سهام خریداری شده، سود سالیانه را دریافت می کند.

البته ما اینجا برنامه های ویژه برای کمک به کشاورزان داریم.  کشاورزان، تولید کننده محصولاتی هستند که می خواهیم بسته بندی کنیم، اگر می خواهیم کیفیت تولید بالا برود باید تعامل خاصی با کشاورزان داشته باشیم.

ضرورت آموزش:

سازمان های دولتی مثل جهاد کشاورزی تلاش های بسیار زیادی در راستای آموزش، ترویج و تحقیقات انجام می دهند. اما اگر قرار باشد ما طبق استاندارهای مورد نیاز برای صادرات ، تولید داشته باشیم، باید کشاورزان خوب آموزش ببینند.

افتتاح فاز اول:

فعالیت های ما به چندبخش  تقسیم می شود، اولین بخش ، بخش اجرایی و ساخت و ساز است که فاز اول به اتمام رسیده و امیدواریم در ایام دهه فجر با حضور رییس جمهور محترم افتتاح شود.بعد از افتتاح ما یکی از اهدافمان آمورش است، بخش “آر ان دی” ما از آغاز ساخت و ساز فعال شده است.

برنج های ما کاملا سالمند:

چند سال قبل، اعلام کردند، برنج های ما دارای باقی مانده سموم هستند .در صورتی که برنج های خارجی دارای باقی مانده سموم هستند.آنها برنج هایی با برنج های خارجی مخلوط شده بود را آزمایش کردند و به این نتیجه رسیدند برنج ما دارای باقی مانده سموم هستند.

ما در بخش” آر ان دی” با هزینه ای بالغ بر ۴۰میلیون تومان یک آزمایشگاه مرجع ایجاد کردیم که در ایران شناخته شده است و از هر لحاظ قابل اطمینان است. ما برای مطمئن شدن در بخش آران دی که بیشتر از موسسه تحقیقات بودند، با جمع آوری نمونه های هدفمند در نقاط مختلف استان ،آزمایش را انجام دادیم و الان به قطع یقین اعلام می کنم به هیچ عنوان برنج ایرانی باقی مانده سموم ندارد و سمومی که وجود دارد بسیار کمتر از حد استاندارد است.ما سالم ترین برنج را در دنیا چه از لحاظ فلزات سنگین،چه سموم باقی مانده داریم .الان این سند در وزارت کشاورزی موجود است که سالانه تمدید می کنیم. ما چند روز قبل هم نمونه هایی را برای آزمایش گرفتیم‌‌ .

تعامل با دستگاهها:

برای رسیدن به نقطه مطلوب باید با همه دستگاه ها تعامل خوبی داشته باشیم.اکنون تعاملات بسیار خوبی با بخش موسسه تحقیقات، جهاد کشاورزی و انجمن برنج کشور داریم.

به عنوان، مدیر انجمن بخش کشاورزی و انجمن کشور جلسات متعددی با کشاورزان، تولیدکنندگان،کارخانه داران در بخش تولید داشتیم و نظرات متعدد مبنی بر تولید و عرضه برنج ارائه دادیم.

در هجدهمین همایش انجمن برنج کشور در دانشکده طبیعی و کشاورزی ساری، مقاله ای ارائه دادم که بسیار خوشحالم چند روز قبل ریاست محترم جمهور در باره آن صحبت شد .ما ۸سال جنگ دفاع مقدس داشتیم و الان هم جنگ اقتصادی واقعا جدی است، اگر ما نخواهیم این عوامل را خنثی کنیم ،واقعا به کشور می خودچار مشکل می شویم. اینکه مقام معظم رهبری دائم تاکید بر اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید کالای ملی دارند به همین موضوع بر می گردد.

خداوند را شاکریم که حداقل در این حوزه توانستیم فعالیت هایی داشته باشیم. طبیعی است که وقتی وارد این جنگ می شویم عده ای مقابل ما صف می کشند.

اما نیروهای ما در مجموعه و دولت، صنعت و معدن، جهاد کشاورزی، تحقیقات و… خالصانه فعالیت دارند .

برند سازی:

در رابطه با برندسازی برنامه هایی داریم،بخشی از این برنامه ها برای خودمان است و پیشنهاداتی هم برای دولت داریم  که بتواند دیگران را هم به این حوزه سوق دهد.

چرا نباید برنج های ما باید دارای برند باشند ؟ چرا افراد به هر شکلی دوست دارند مارک و علامت روی بسته بندی ها می گذارند؟ این عوامل باعث سردرگمی مردم می شود.در اینجا افراد سالم در رقابت با افراد ناسالم بخاطر اختلاف قیمت حذف می شوند.

ما گفتیم هرکسی که بسته بندی می کند حداقل یک مجوزی دارد باید آن شماره را ثبت کند و این خود یک برند محسوب می شود‌.

برند احترام به مشتری است و مشتری باید قدرت انتخاب داشته باشد. برند منحصر به کالای لوکس و لاکچری نیست بلکه باید قیمت هر برند مشخص باشد تا مشتری بداند .

اگر در فروشگاه ها برنج اختلاطی بود و یا برنجی که برند ندارد و یا کد آن ثبت نشده، مشاهده شد،ابتدا باید جریمه شود، اگر برنج اختلاط شده  شماره داشته باشد ،پیگیری می کنیم. بعد از اتمام این کار می گوییم هرکسی که بسته بندی می کند باید برند خود را نیز بزند و باید علاوه بر شماره آرم تجاری نیز داشته باشند.این یک فرهنگ است که باید گام به گام به پیش برویم. بعد سراغ کد بهداشتی،استاندارد و … برود.کالاهایی مثل برنج باید مرحله به مرحله برندسازی شود در غیر این صورت به بازار شوک وارد می شود.ما در بخش بسته بندی کالای خود قطعا دنبال برند هستیم و یکی از برندهایی که داریم همین برند آی سی آر است.بخش دیگر به قوانین، بخشنامه ها و تصمیم گیری های نهادهای ذیربط بر می گردد.۴۰۰نفر از سهامداران ما در بخش برنج هستند که ۳۰نفر صاحب برند هستند.

یکی از کمک هایی که ما به سهامداران می کنیم این است که با توجه به تبلیغات مجموعه ما ،آنها می توانند از برند ما تحت نظارت مجموعه استفاده کنند. همچنین راهکار می دهیم دنبال برند خودشان بروند.

قیمت گذاری:

قیمت انگیزه برای تولید است . اگر انگیزه نباشد‌، تولید به مشکل می خورد. طی ۲مقاله اصلاحاتی در این حوزه انجام دادیم .قیمت باید به گونه ای باشد که هم به نفع تولیدکننده باشد و هم مشتری را راضی نگاه دارد. تاکنون رانت خواران و مافیای بازار برنج برنده بودند.اگر کشاورزان نتوانند به قیمت مناسب محصولات خود را به فروش برسانند ،نسل بعد انگیزه تولید ندارد.

طبق اعلام فاو هیچ کشوری سال های آتی نمی تواند برنج صادر کند و اکنون نیز ۶درصد برنج های تولیدی دنیا در چرخه صادرات قرار دارند.اگر ما الان فقط به مصرف کننده فکر کنیم برای آن سال ها که سطح زیر کشت کم و جمعیت افزایش می یابد، نمی توانیم قیمت را ناگهانی افزایش دهیم. پس باید قیمت به گونه ای باشد که اگر نتوانستیم سطح زیر کشت را افزایش دهیم حتما باید حفظ کنیم‌.

یکی از مهم ترین پارامترها قیمت است.‌قیمت باید به گونه ای باشد که کشاورز علاوه بر هزینه های روزمرگی، بتواند هزینه های مکانیزاسیون و هزینه های تولید کیفی و .‌.‌ را نیز بپردازد و چیزی هم بتواند پس انداز کند.برنج ها کیفیت متنوعی دارند و قیمت های مختلفی دارند. اما تلویزیون همیشه مرغوب ترین برنج را نشان می دهد و می گوید گران شده است.

برنج آذوقه مردم و اولین هدفی است که در جنگ اقتصادی زده می شود.اگر کشوری برنج و غلات را نداشته باشد نمی تواند پاسخگو باشد.

واردات غیر منطقی:

ضریب خودکفایی آمریکا ۱۱ است، ۱۱برابر جمعیت کشورش غلات تولید می کند، چین ضریب خودکفایی ۲دارد.اما ما چطور؟ در بحث ذرت کجاییم ؟ اگر کشتی تاخیر‌ کند قیمت مرغ افزایش می یابد.در برنج می توانیم با برنامه ریزی به خودکفایی برسیم.اگر ما بتوانیم ۱۰درصد برنج کیفی خود را  معادل ۲۰۰هزارتومان به کشورهای دیگر صادر کنم، می توانیم ۵برابر برنج خارجی بدون خروج ارز وارد کنم.ما سال گذشته تقریبا ۶۰۰تن و امسال حدود ۴۰۰تن صادرات داشتیم.ما حدود ۸۰۰هزارتن نیاز به واردات داریم اما حدود یک میلیون و ۴۰۰هزار تن واردات با ارز ۴۲۰۰تومانی انجام شد.اما آیا با ارز ۴۲۰۰ به دست مصرف کننده می رسد؟ خیر.

این تفاوت قیمت ۵۶۰۰میلیارد تومان است را وارد کننده به نفع تولید کننده خارجی می گیرد . ما می توانیم با این تفاوت قیمت ،یک سال ۲۵میلیون از جمعیت ایران را  مجانی برنج بدهیم.چرا این پول در حوزه مکانیزاسیون برنج و مدیریت آب هزینه نمی شود؟ساز و کار نظارتی وجود ندارد و جو روانی بر بازار حاکم است.و همین باعث شکستن قیمت برنج داخلی می شود.

مشکلات صادرات:

ما در بحث صادرات هم مشکل داشتیم چون ارز ما قیمت واقعی نداشت و مثلا اگر قرار بود ۵۰۰۰تومان باشد ۳۲۰۰تومان بود.به بهانه بالابودن هزینه های داخل به سمت واردات رفتیم در صورتی که ما در بسیاری از بخش ها کاهش هزینه داشتیم‌ اما چون دلار ما قیمت واقعی خود را نداشت نتوانستیم .

بنابراین باید تعاملات زیادی بین بخش خصوصی و کانون های تصمیم گیری در این حوزه وجود داشته باشد تا به یک تصمیم گیری درست برسند.

ما در بحث صادرات با شرکت در نمایشگاه های خارجی محصولات خود را معرفی کردیم و با ارائه محصولات آزمایشی و پخت برنج مشتریان از قطر، عمان برای خرید اعلام آمادگی کردند . در کشورهای روسیه نیز به همین صورت بوده است‌.به راحتی توانستیم در حالت خرده فروشی چند برابر برنج باکیفیت خارجی، به فروش برسانیم.هیچ نوع برنجی به راحتی برنج ما قابل هضم و خوشمزه و خوش طعم نیست . حتی بدون افزودنی و سرد نیز می توان خورد.بسیاری از کشورها دنبال برنج باکیفیت ما هستند و نباید فقط به دنبال کشت برنج پرمحصول باشیم.ما این پتانسیل را داریم  به جایگاه زعفران و قالی برسیم.

 جهت گیری اشتباه سیستم بانکی:

دولت می تواند رایزنی کرده و نمایشگاه برپاکند . بخش خصوصی این بضاعت را ندارد و بانک ها هم اگر وامی می دهند آنقدر سودشان زیاد می باشد که من آن را دام می دانم نه وام.سیستم بانکی ما بیشتر در جهت واردات است تا تولید.بستن سامانه واردات برنج مفهومی ندارد . سقف واردات باید مشخص باشد.

کم آبی:

در بحث کم آبی هم می گویند باید کشت برنج قطع شود . معتقدم ما اصلا کم آبی نداریم و نباید با یک مقاله ، تیشه به ریشه برنج بزنیم. اکنون از۶میلیارد متر مکعب از حوزه آبخیزداری مازندران، فقط ۱میلیون متر مکعب مهار شد.۵میلیون متر مکعب  آب وارد دریا می شود. باید راهکارهایی برای مدیریت آب داشته باشیم نه اینکه کشاورزی را حذف کنیمدر استان مازندران یک میلیون تن تولید داریم اگر برنج ما فقط کیلیویی ۳۰۰۰تومان به قیمت واقعی خود نزدیکتر شود،۳۰۰۰میلیارد تومان وارد استان خواهد شد و این گره از مسائل زیادی در استان باز خواهد کرد.