موسسه تحقیقاتی لگاتیوم که یک اندیشکده اقتصادی سیاسی واقع در انگلستان است، امسال برای نهمین سال متوالی به انتشار سالانه گزارش خود از وضعیت کامیابی و رفاه کشورهای مختلف جهان اقدام کرد که این بین توجه به وضعیت کامیابی در ایران جالب‌توجه است.

 کامیابی اساساً شاخصی کیفی در میزان رفاه و توسعه یک کشور است، با بررسی بیش از ۹۸ عامل در قالب ۹ زیر شاخص کیفیت اقتصادی، محیط کسب‌وکار، حکمروایی، آموزش، بهداشت و سلامت، امنیت، آزادی‌های فردی، سرمایه اجتماعی و مسائل زیست‌محیطی تلاش دارد تا ورای مسائلی نظیر رشد اقتصادی یا افزایش ورود سرمایه‌گذاری خارجی به یک کشور گام برداشته و تصویری دقیق‌تر از میزان و عمق رفاه و توسعه را در هر جامعه ارائه کند.

رفاه چیست و چگونه تحقق می‌یابد؟ این‌ها سؤالاتی بنیادی هستند که هر کشور باید به آن‌ها پاسخ دهد. امسال از یافته‌های جهانی خبرهای خوبی دریافت کردیم: کامیابی رو به رشد است. اما بسیاری از کشورها و مناطق با چالش‌های بزرگی روبرو هستند.

کامیابی جهانی در سطحی بی‌سابقه

این گزارش عنوان می‎‌‎کند که سطح کامیابی جهانی در سال ۲۰۱۷ افزایش‌یافته و اکنون در بالاترین سطح خود در ده سال اخیر قرار دارد به‌طوری‌که کامیابی از سال ۲۰۰۷ تاکنون رشدی معادل ۲٫۶ درصدی را تجربه نموده است. بعلاوه، سرعت رشد در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ بیشتر بوده و نسبت به ۵ سال قبل از آن روندی فزاینده داشته است. بااین‌حال، فاصله میان بالاترین و پایین‌ترین نمراتِ شاخص در پنج سال متوالی افزایش‌یافته و شکاف میان کشورها رو به افزایش است. این مسئله نشان می‌دهد علیرغم رشد کلی شاخص کامیابی، همه کشورها شاهد رشد و افزایش سطح رفاه نبوده‌اند.

منطقه آسیا- اقیانوسیه پیروزِ میدان

بر طبق دستاوردهای یک ساله موسسه لگاتیوم در حوزه رفاه و کامیابی، هیچ منطقه‌ای به‌اندازه آسیا- اقیانوسیه رشد نکرده است. جالب است که تحقیقات نشان می‌دهد دستاوردهای این منطقه از طریق رشد سریع فضای تجاری حاصل شده است؛ به‌خصوص در مناطق پرجمعیتی چون هند (۱۰۰)، چین (۹۰)، پاکستان (۱۳۷) و اندونزی (۵۹) که روند خوبی را تجربه می‌کنند. اکنون در این کشورها دسترسی به تسهیلات آسان‌تر است و حقوق مادی و معنوی مردم بهبودیافته است.

بهبود کفایت در حکمروایی

خوشبختانه گزارش سال ۲۰۱۷ موسسه لگاتیوم حاوی خبر خوبی است و گویا تمام مناطق جهان در سال ۲۰۱۷ درزمینهٔ حکومت‌داری پیشرفت داشته‌اند که نرخ این رشد در میان کشورهای آسیا و جنوب صحرای آفریقا سریع‌تر بوده است. همچنین سیستم قضایی در سراسر جهان در مقایسه با سال قبل از دولت‌ها مستقل‌تر شده‌اند و فرآیند مقابله با قوانین دولتی آسان‌تر شده است. همچنین، اعتماد مردم به نتایج انتخابات افزایش‌یافته است.

سبقت اروپای غربی از آمریکای شمالی

برای اولین بار در این شاخص، سطح کامیابی اروپای غربی از آمریکای شمالی بیشتر است، البته به میزان اندک. سطح رفاه در اروپای غربی تقریباً ثابت مانده است، اما آمریکای شمالی سریع‌تر از هر کشور دیگری سقوط کرده است. دلیل این سقوط افزایش میزان کشتارها و فشار اجتماعی بر آزادی دینی و عقیدتی شهروندان بود.

سقوط قابل‌توجه در آمریکا لاتین و منطقه کارائیب

بااینکه کامیابی به‌طورکلی در سطح جهان افزایش یافت، شاهد سقوط چشمگیر شاخص رفاه در برخی مناطق بودیم. مثلاً “السالوادور” (۹۱) اکنون بالاترین میزان جرم و جنایت در جهان را دارد. در سال ۲۰۱۷، این کشور از ۹ زیر شاخص مختلف، در ۸ مورد سقوط کرده است که این موضوع در برخی بخش‌ها شدیدتر بوده به‌طوری‌که هم‌اکنون شاهد افزایش سریع ناامنی، زوال سرمایه اجتماعی، محیط کسب‌وکار بد و افول سطح حکمروایی در این کشور هستیم تا درمجموع، این عوامل دستاوردهای پنج سال گذشته این کشور را پایمال کند.

کاهش امنیت در منطقه منا

علیرغم دستاوردهایی درزمینهٔ سرمایه اجتماعی و تقویت محیط تجاری، رفاه کلی در خاورمیانه و آفریقای شمالی تحت‌الشعاع مسائل امنیتی قرارگرفته است. تلفات ناشی از جنگ و تروریسم افزایش‌یافته و در این میان خشونت‌های دولتی نیز مشکلات امنیتی را دوچندان کرده است.

اما بررسی بیشتر شاخص کامیابی لگاتیوم نشان می‌دهد کشور ما ایران در این فهرست بازهم شرایط بدی را تجربه کرده و در نازل‌ترین بخش جدول قرار دارد گرچه امسال رتبه کلی کشورمان یک پله صعود کرده است. بنا بر آنچه موسسه لگاتیوم در گزارش سال ۲۰۱۷ خود اعلام کرده، ایران در میان ۱۴۹ کشور، در رتبه ۱۱۷ قرارگرفته تا هم‌ردیف کشورهایی از قبیل مصر، زیمباوه، ساحل عاج، اوگاندا، الجزایر و لسوتو باشد.

رفاه کلی

در مقایسه با سال گذشته، ایران در رتبه‌بندی کلی شاخص کامیابی با یک پله صعود در رتبه ۱۱۷ قرار گرفته است. از زمان آغاز این شاخص در سال ۲۰۰۶، ایران یک رتبه سقوط کرده است.

زیر شاخص‌ها

بیشترین امتیاز ایران در زیر شاخص‌های سرمایه اجتماعی و آموزش بوده است. در این میان ستون آزادی‌های فردی کمترین امتیاز را دارد. در مقایسه با سال گذشته، بزرگ‌ترین تغییر مثبت در کشور “افزایش کیفیت اقتصادی” بوده که ۱۱ رتبه ارتقا یافته است. اما در زیر شاخص محیط کسب‌وکار شاهد سقوط ۸ پله‌ای هستیم.

منبع: The Legatum Prosperity Index

مترجم: گلناز یغمایی